Zorgkosten Nederlandse huishoudens hoofdpijndossier voor kabinet

Begin juli werden in 'Zorgkeuzes in Kaart 2020' de budgettaire effecten van de toenemende zorgkosten gekwantificeerd voor de volgende kabinetsperiode: 2022 t/m 2025. Dit document wordt nu onderbouwd met een achtergronddocument: Eigen betalingen in de Zorgverzekeringswet. En het ziet er niet best uit. Wat de verzekeraars, zorginstellingen en andere (politieke) partijen ook verzinnen, het is en blijft een hoofdpijndossier. En dan zijn de effecten van de corona-crisis nog niet eens in kaart gebracht. Alleen zeer harde ingrepen zullen leiden tot een aanzienlijke daling van de zorgkosten.

Centraal Plan Bureau rekent verschillende scenario's door

Deze budgettaire effecten worden gepresenteerd in prijzen van 2021. Het Centraal Planbureau rekent met een aantal scenario's om besparingen op te leveren. En het zal niet verrassen dat de meest impopulaire maatregelen voor de grootste kostenreducties zorgen. Er worden meerdere vormen van eigen betalingen onder de loep genomen. Bijvoorbeeld het onderbrengen van huisartsenconsulten bij het eigen risico en het invoeren van een eigen bijdrage bij medicijnen. Ook voor de hoogte van het verplicht eigen risico zijn verschillende opties te denkbaar.

• Het verplicht eigen risico wordt afgeschaft. De kans dat dit gaat gebeuren is erg klein, want dit levert een aardverschuiving aan financiële gevolgen op.
• De hoogte van het verplicht eigen risico wordt gewijzigd. Er zijn twee varianten: in de eerste variant wordt het verplicht eigen risico verhoogd met 100 euro tot een bedrag van 485 euro, en in de tweede variant wordt het verplicht eigen risico verlaagd met 100 euro tot een bedrag van 285 euro
• Er wordt een procentueel eigen risico van 25% ingevoerd. Er zijn twee varianten: de eerste variant houdt het maximale bedrag dat een verzekerde uit eigen zak moet betalen gelijk aan het verplicht eigen risico (385 euro), terwijl de tweede variant dit maximale bedrag verhoogt tot 670 euro 
• Er wordt een procentueel eigen risico van 75% ingevoerd. Er zijn twee varianten: de eerste variant houdt het maximale bedrag dat een verzekerde uit eigen zak moet betalen gelijk aan het verplicht eigen risico (385 euro), terwijl de tweede variant dit maximale bedrag verhoogt tot 420 euro
• Er wordt een two-tiersysteem ingevoerd, waarbij eerst een verplicht eigen risico geldt tot een bedrag van 300 euro met daarbovenop een procentueel eigen risico van 25%. Het maximale bedrag dat een verzekerde in dit systeem uit eigen zak moet betalen is 395 euro 

Zonder eigen betalingen, als het verplicht eigen risico wordt afgeschaft, nemen de zorguitgaven toe met 2.138 miljoen euro in 2021, ten opzichte van een verplicht eigen risico van 385 euro. Dit is het gedragseffect, oftewel de extra zorgkosten doordat er meer zorg gebruikt wordt. Het gedragseffect is kleiner voor kleinere wijzigingen van het verplicht eigen risico: de toename van de zorgkosten bedraagt 702 miljoen euro voor een verlaging van het verplicht eigen risico met 100 euro. Een verhoging van het verplicht eigen risico met 100 euro leidt tot een afname van zorggebruik en een afname van de zorgkosten met 698 miljoen euro.

Alle voorspellingen wijzen er namelijk op dat de zorgkosten de komende jaren flink blijven stijgen. Hierdoor blijft er weinig geld over voor ander overheidsbeleid hervormingen.
Stijgende zorgkosten vormen nog steeds de grootste budgettaire uitdaging voor de overheid.