Duurzame energie: Zijn wind- en zonneparken de oplossing?

Grootschalige zonneparken zijn de volgende stap in de energietransitie. Ook zijn collectieve windmolens of aandelen in een windmolen erg in trek. Maar wat als de wind niet waait en de zon niet schijnt? Wegen de voordelen op tegen de nadelen? Zijn er alternatieven? Er zijn veel vragen over wind- en zonne-energie en hoe we daar mee om moeten gaan. We zetten een aantal vragen en antwoorden voor u op een rij, zodat u zelf kan oordelen of wind- en zonne-energie de moeite waard is of niet.

Vereniging de Vastelastenbond zet een aantal vragen op een rij.

1. Hoe werkt wind- en zonne-energie?
2. Wat zijn de voor- en nadelen?
3. Hoe gaan we om met ‘Dunkelflaute’
4. Wat betekent dit voor de natuur
5. Alternatieven (duurzame) energie

Hoe werkt wind -en zonne-energie?

Windenergie

Bij windenergie wordt energie opgewekt door de beweging van de rotorbladen. Een generator zet deze beweging vervolgens om in elektriciteit. Een windmolen begint stroom te leveren bij windkracht twee. Met behulp van een omvormer wordt de stroom naar midden- of hoogspanningsniveau omgezet waarna de elektriciteit zijn weg vindt naar het net. Vanuit het net wordt het naar uw woning getransporteerd. Bij windkracht 6 bereikt de windturbine doorgaans het maximale vermogen. Gemiddeld kan een windmolen genoeg stroom opwekken om 2.000 huishoudens van stroom te voorzien. Het aantal turbines is de afgelopen jaren afgenomen, maar het vermogen is juist gestegen. Dat komt omdat er een aantal grotere turbines zijn geplaatst. In 2017 werd 957 megawatt (MW) opgewekt door windmolens in zee. In 2023 staat er voor minimaal 4.450 MW vermogen aan windmolens op zee. Er staan vier windparken op de Noordzee: Gemini Windpark, Luchterduinen, Prinses Amaliawindpark en Egmond aan zee (OWEZ). In totaal staan hier 289 windmolens met een vermogen dat goed is voor 957 MW.  

Er komen 2 windparken van elk minimaal 700 MW in het gebied Borssele. Goed voor een stroomcapaciteit van 1,5–2 miljoen huishoudens. Er komen nog 3 windparken van minimaal 700 MW op 18,5 kilometer voor de Hollandse Kust. Deze zijn in 2021, 2022 en 2023 gereed.

Meer over windenergie. 

Zonne-energie

Zonne-energie wordt opgewekt door zonnepanelen te gebruiken. Een zonnepaneel bestaat uit kleine zonecellen met een laagje silicium. Het zonlicht veroorzaakt door dat laagje een elektrische spanning, ook wel fotovoltaïsche reactie genoemd. Deze spanning wordt naar een omvormer gestuurd die het omzet naar wisselstroom. Meer dan de helft van de zes miljard euro subsidie die begin 2017 beschikbaar was voor duurzame energie werd toegekend aan zonneprojecten. Ook hier zijn weer voor- en tegenstanders. 10 procent van de Nederlandse landbouwgrond zal moeten worden gebruikt als zonnepark, een gebied groter dan het IJsselmeer. Alleen zo zou Nederland zijn klimaatdoelen van 2050 kunnen halen. 

Voor en nadelen duurzame energiebronnen

Hoe gaan we om met ‘Dunkelflaute’

Volgens deskundigen een belangrijk vraagstuk en een van de grootste uitdagingen van de energietransitie: Dunkelflaute: Donker en windstil, de nachtmerrie voor zonne- en windenergie. Dit is op te lossen door:

• Verbindingen met het buitenland: Bij weinig wind, zullen we groene energie moeten importeren vanuit het buitenland.

• Omdraaien van aanbod vraag principe. Dat betekent dat apparaten afgestemd worden op de hoeveelheid aanbod. Is er voldoende aanbod op de markt, dan kunnen we bepaalde apparaten gebruiken

Wat betekent dit voor de natuur?

Verduurzaming heeft effect op natuur en milieu. Er zal veel landbouwgrond aangesproken moten worden om zonneparken te realiseren. De aanleg van weides vol zonnepanelen op onze akkerbouwgrond kan negatief effect hebben voor het leven in en op de bodem. Zonlicht en regen kan de bodem niet meer bereiken en dit heeft grote gevolgen voor insecten en weidevogels, die toch al zwaar onder druk staan. Want ook windturbines zijn niet veilig voor vogels en zo kleven er volgens experts nog een aantal nadelen aan verduurzaming. Er zijn verschillende actiegroepen van ecologen en natuurbeschermers. Er wordt nadrukkelijk verzocht om de zonneparken als eerst aan te leggen bij snelwegen, bedrijfsterreinen en op oude vuilstortplekken en niet op landbouwgrond. Daarnaast drijven de stijgende grondprijzen de kosten op en dus gaat er onnodig veel subsidie heen. Er zijn voor beide kanten veel voor- en tegenstanders te vinden. 

Alternatieven (duurzame) energie

Er zijn alternatieven. Kernenergie, waterkracht (hydro- elektrische energie), waterstof en geometrie zijn veel genoemde alternatieven. De kosten van het opwekken van kernenergie zijn vrij laag in verhouding met de andere methoden en het is altijd beschikbaar. In Nederland zijn twee kerncentrales gebouwd waarvan alleen de centrale is Borssele nog in werking is. Borssele voorziet in vier procent van de Nederlandse stroomproductie. afvoeren van het radioactieve afval, uranium kan opraken en de gezondheidsrisico’s maakt kernenergie geen populaire energiebron. Daarnaast heeft ook Nederland in Amerongen een sluis- en stuwcomplex met een hydro-elektrische centrale waar gebruik wordt gemaakt van waterkracht. 
 

Waterstof: Het gebruik hiervan is beperkt tot grote steden en industriegebieden omdat er veel energie vrijkomt. Een groot voordeel van deze methode is natuurlijk dat er totaal geen schadelijk afval overblijft en er op de wereld voldoende zeewater is om deze methode blijvend te kunnen toepassen. Ook is het een totaal veilig proces, mocht er iets mis gaan in de centrale waar dit proces toegepast wordt, dan stopt deze centrale direct. Een interessant artikel over waterstof staat op de website van HIER: 
Wilt u meer weten over waterstof, dan kunt u ook dit rapport van Tomas Mathijsen, Ingrid Giebels, Peter-Paul Smoor lezen.  

Conclusie:

Duurzame energie is een complexe materie omdat er aan elke energiebron voor- en nadelen zitten.  Er is niet één bron dat dé oplossing biedt voor de toekomst. Het is goed om zelf te investeren in een eigen bijdrage.