'Energieshops' kunnen harmonieuze huishoudens aan besparing helpen

De Nederlandse overheid zou in de winkelsteden 'energieshops' moeten openen. Deze informatiewinkels, die in samenwerking met bijvoorbeeld brancheverenigingen, lokale detaillisten en installateurs tot stand zouden moeten komen, kunnen het huishoudens gemakkelijker maken om te investeren in energiebesparing, zoals isolatie en energiezuinige apparaten, door met name de 'organisatie van het investeren' over te laten nemen aan het personeel van de energieshop.Dat stelt Diana Uitdenbogerd van de Universiteit Wageningen naar aanleiding van een grootschalig energiegebruiksonderzoek waarop zij deze week is gepromoveerd. Volgens Uitdenbogerd hebben gezinnen door onwetendheid een veel te positief zelfbeeld over de energievriendelijkheid van hun huishouden. Als gezinnen dat zelfbeeld (bijvoorbeeld in zo'n energieshop, red.) kunnen bijstellen, wordt duidelijk wordt wat ze kunnen veranderen.Of ze dat dan daadwerkelijk meer gaan besparen, hangt volgens de promovenda nogal af van gezinssamenstelling en vooral ook van gezinsharmonie. Huishoudens die het drukker hebben met combineren van werk, huishoudelijke taken en de zorg voor kinderen, verbruiken méér energie en zijn minder bereid om energie te besparen. Dit geldt zeker wanneer er veel overleg tussen partners nodig is over de dagelijkse gang van zaken.Huishoudens waar de verdeling werk/huishouden/kinderzorg in goede harmonie is geregeld, zijn meer bereid tot besparen. Ook gezinnen met een groter aantal kinderen zijn opvallend bereidwilliger om energie te besparen. Campagnes om burgers aan te zetten tot meer energiebesparing, hebben daarom meer succes als ze rekening houden met de huishoudvoering en huishoudsamenstelling, zo stelt Uitdenbogerd.In meerjarige onderzoek, dat door het ministerie van Vrom is gesubsidieerd, onderzocht de Wageningse promovenda bij 376 gezinshuishoudens 31 huishoudelijke activiteiten die energie kosten. Ze bekeek of de huishoudens op deze activiteiten energie konden besparen; denk bijvoorbeeld aan het vervangen van diepvries-, kas- en geïmporteerde groenten door seizoensgroenten en groenteconserven, het vervangen van een bos bloemen door een fles wijn of het vervangen van synthetische vloerbedekking door natuurlijke materialen. Ook bekeek de onderzoekster de meer bekende ‘activiteiten’ waarmee het gebruik van fossiele energie en de uitstoot van CO2 verminderd kan worden, zoals minder stoken, zonneboilers en 'groene' elektriciteit.Na een jaar bekeek zij dezelfde huishoudens nogmaals. Uit het vervolgonderzoek bleek dat huishoudens een jaar later gemiddeld vier tot zes veranderingen hebben aangebracht. Achteraf blijkt dat de inschatting van de energievriendelijkheid van het eigen huishoudelijk gedrag niet erg overeenkomt met de feiten, zelfs al is het milieubewustzijn groot.Het blijkt dat het veranderen van gewoonten, bijvoorbeeld een graadje lager stoken, populairder is dan het plegen van investeringen of het wegdoen van apparatuur. Bij meer persoonlijk gedrag (zoals de keuze voor typen vlees) en statusverlenend gedrag, zoals de manier van op vakantie gaan, bestaat alléén bereidheid tot het vaker toepassen van energiegunstige alternatieven, wanneer de energievriendelijkere variant al vaker gebruikt wordt.Wanneer huishoudens over meer informatie over energiebesparing beschikken, zullen sommige geïnteresseerde huishoudens overstappen op energievriendelijker gedrag. Maar de meeste huishoudens letten vooral op de kosten en de moeite die veranderingen in hun dagelijkse huishoudelijke bezigheden met zich meebrengen. Daarom lukt het die huishoudens maar moeilijk om tot daadwerkelijk energievriendelijk gedrag te komen, zo concludeert Uitdenbogerd.Copyright©, Energeia, 2007