Splitsingswet wordt aangenomen, maar zonder splitsing, 'beschamende vertoning'

Het debat over de splitsingswet heeft dinsdagavond een verrassende wending genomen. De wet is aangenomen maar de essentie is er door de Eerste Kamer uitgehaald. In een motie die gesteund werd door alle partijen, op de SP na, riep de Kamer de regering op de splitsingsartikelen niet in werking te laten treden. En minister Wijn van Economische Zaken stemde hierin toe.De overige artikelen van de wet treden wel meteen in werking. Zo gaat het beheer over de hoogspanningslijnen van 110 kV en hoger over naar landelijke netbeheerder Tennet. Directeur Mel Kroon van Tennet, die ook op de tribune zat, kon de felicitaties in ontvangst nemen. De essentie van de wet is er echter uit gehaald. De artikelen in de splitsingswet die bepalen dat netbeheerders geen belang in de commerciële delen van energiebedrijven mogen hebben en andersom treden voorlopig niet in werking. De Eerste Kamer heeft geen recht om amendementen in te dienen maar kan wel moties indienen. Op deze manier is ze er toch in geslaagd om de wet 'de facto' te wijzigen.De motie stelt dat de regering pas kan beslissen om de artikelen in werking te laten treden als er op Europees niveau een splitsingswet is aangenomen. Een andere reden voor de regering om de splitsing te effectueren is als het publiek en onafhankelijk netbeheer in gevaar komt. Dit kan, zo stelt de motie, het geval zijn bij het ontplooien "van buitenlandse activiteiten en/of het aangaan van grensoverschrijdende allianties, bij verstoring van evenwichtige marktverhoudingen en niet-transparante financiële verhoudingen of het ontbreken van gelijke toegang tot de netten."Minister Wijn zegde zonder blikken of blozen meteen toe de motie uit te voeren. "De motie sluit precies aan bij de doelen van de regering", zo zei hij. Het doel van die wet was immers niet de splitsing; splitsing was slechts een middel. "Als de doelen zonder gedwongen splitsing bereikt kunnen worden dan is dat prima". De motie "brengt het doel van de splitsingswet nog indringender over." De splitsingswet mag nu ineens ook geen splitsingswet meer heten, maar heet de wet onafhankelijk netbeheer."Een Europese richtlijn is nog ver weg", zo merkte Wijn op, niet zonder tevredenheid zo leek het. Volgens de minister moet de motie gezien worden als een oproep aan de energiebedrijven om het onafhankelijk netbeheer niet in gevaar te brengen. (Zo gauw dat wel gebeurt kan de regering immers gaan splitsen, wat de bedrijven niet leuk vinden, red.). Ook ziet Wijn de motie als een oproep aan de geïntegreerde bedrijven om transparant te zijn, om te zorgen voor evenwichtige marktverhoudingen en voor gelijke toegang tot de energienetten voor iedereen. Formeel is een motie overigens een oproep van de Kamer aan de regering.Wijn merkte op dat bij een fusie tussen bijvoorbeeld Nuon en Essent je de buitenlandse activiteiten anders kan gaan wegen. (In andere woorden: die zijn dan relatief minder risicovol, red.) Ook D66 en de VVD, die zich eerder nog de grootste voorstanders van de splitsing hadden betoond, schaarden zich vierkant achter de motie. Volgens woordvoerder Niek Ketting van de VVD moet de regering "dicht bij de trekker" blijven om de splitsing snel door te voeren als dat nodig is. "De regering dient terstond te handelen als aan de voorwaarden van de motie niet is voldaan."De SP-er Tiny Kox merkte op dat de essentie van de wet er uit is gehaald. Het is bovendien onduidelijk wanneer de regering nu moet overgaan tot splitsing en wanneer niet. Hoe moeten de voorwaarden van de motie precies geïnterpreteerd worden. Daar ging het debat niet over. Hij nam de ommedraai van de politieke partijen en van Wijn flink op de korrel. Hij had die ochtend Ketting de splitsingwet nog horen verdedigen en zag hem nu lachend precies het tegenovergestelde zeggen. Op veel documenten van het flinke pak papier dat hij in zijn handen had stond met grote letters 'splitsing' en nu is splitsing ineens geen essentieel onderdeel van de wet, zo merkte hij op.De Kamer neemt volgende week de wet dus aan, nu de regering heeft toegezegd de motie uit te voeren en de splitsingsartikelen niet in werking te laten treden. Als de minister de splitsing op enig moment in de toekomst in werking wil laten treden dan moet hij eerst met beide Kamers van het parlement overleggen. Bovendien moet de regering één keer per jaar, te beginnen op 1 november 2007, informatie overleggen over de stand van zaken in energieland en over de bevindingen van toezichthouder DTE.Wijn denkt, zo zei hij, dat ook een volgende regering, die na de verkiezingen van volgende week aantreedt, zich kan vinden in de motie. "Want het is niet goed denkbaar dat geen enkele van de partijen die de motie hebben ondertekend in de regering komt, behalve misschien de SP". Iemand op de tribune die als adviseur één van de partijen had bijgestaan vond het al met al "een beschamende vertoning".Copyright©, Energeia, 2006