Energiemarkt | hoe werkt de energiemarkt?

De energiemarkt is voor veel consumenten een ingewikkelde branche. Je krijgt te maken met zowel een energieleverancier als een netbeheerder. Maar achter de schermen gebeurt er nog veel meer. Er is ook een toezichthouder, ACM. Er zijn producenten van energie en ook de overheid bemoeit zich met de energiemarkt. Bekijk hier het energie marktmodel. Het is van groot belang dat er een eerlijke concurrentie is en dat consumentenrechten niet overtreden worden. Daarnaast is er regelmatig een nieuwe regelgeving om de energiebranche te verbeteren. De laatste jaren staat duurzaamheid in de energiebranche volop in de schijnwerpers.

2004: de liberalisering van de energiemarkt

De energiemarkt is in 2004 geliberaliseerd. Dat betekent dat de er een vrije keuzemarkt is ontstaan om concurrentie te bevorderen. Sindsdien kunnen consumenten zelf kiezen voor een energieleverancier en overstappen, ofwel switchen van energieleverancier. Verschillende energieleveranciers mogen sinds 2004 de markt betreden en stroom en gas aanbieden aan zakelijke partijen en particulieren. Dit zorgde voor nieuwe mogelijkheden, maar ook voor veel rompslomp voor de traditionele leveranciers. Hier ligt ook het ontstaan van Vereniging de Vastelastenbond.

Ontstaan Vastelastenbond

In theorie leidt liberalisering van de markt tot grotere concurrentie en een verbeterde positie van de consument. In de praktijk merkte de Vastelastenbond dat de tarieven door concurrentie aanzienlijk zijn verbeterd maar dat de klantenservice en administratie van de nieuwe en traditionele aanbieders vaak te wensen over liet. Dat is tevens een van de bestaansredenen van de Vastelastenbond en het gebied waarop de Vastelastenbond extra service en waakzaamheid biedt voor alle consumenten en (klein) zakelijke partijen die stroom en/of gas willen afnemen tegen collectief onderhandelde lage tarieven.

2011: Splitsing energieleveranciers en netbeheerder

In 2011 werd er een wijziging doorgevoerd in de electriciteitswet 1998. Hierbij vond ook een splitsing plaats tussen de energieleverancier en netwerkbeheerder. Zonder splitsing is de concurrentie niet eerlijk, omdat energiebedrijven zowel leverancier zijn als een deel van het netwerk bezitten. Ze zijn dus netbeheerder en energieleverancier in één. Dit kan zorgen voor belangenverstrengeling. Omdat bij een splitsing ze niet meer verbonden zijn aan commerciële activiteiten is het voor de overheid veel makkelijker om de bedrijven te controleren. Kortom belangrijke redenen voor deze splitsing:

Verbetering van de concurrentie
Beter controle door overheid
Minder stroomuitval door één beheerder
Commercieel aantrekkelijk voor gemeenten

De splitsing was niet het enige dat aangepast moest worden. De gehele administratie bij zowel energieleveranciers als bij netwerkbeheerders moest veranderen. Zoals: klachtprocedures bij netbeheerders en leveranciers van elektriciteit en gas, totstandkoming van de informatiecode over de uitwisseling en verwerking van gegevens in de energiesector, facturering en inning bij teruglevering van elektriciteit en het modelcontract.

2012: Modelcontract

Op 1 juli 2012 werd het verplicht voor leveranciers om een modelcontract te hebben. Dat betekent dat u als consument makkelijker verschillende contracten van energieleveranciers kunnen vergelijken. Energiebedrijven mogen de tarieven op het modelcontract 2 keer per jaar wijzigen. Namelijk op 1 januari en 1 juli.
Naast het modelcontract bleven alle andere contractvormen ook bestaan. In praktijk werkt het modelcontract niet zo optimaal als van te voren bedacht. Leveranciers plaatsten een modelcontract op de website, maar dat betekent niet dat dit de variabele tarieven zijn. Vereniging de Vastelastenbond is van mening dat het modelcontract niet voldoende bijdraagt bij het maken van een goede vergelijking.

2013: Verplicht leveranciersmodel kleinverbruik

Tot 1 april 2013 hadden leveranciers en netbeheerders de gelegenheid gehad om de vereiste aanpassingen in hun werkprocessen en hun onderlinge communicatie door te voeren. Op 1 augustus 2013 ging de energiemarkt definitief over naar het nieuwe leveranciersmodel.

Eén energierekening: Deze overgang betekende dat alle kosten op één factuur komen en dat de leverancier dit bij de consument in rekening brengt.
De energieleverancier is vanaf dan verantwoordelijk voor de opname en registratie van de meterstanden.

2014: Wettelijke bedenktijd en nieuwe consumentenregels

In 2014 was het moment dat de wet en regelgeving ter bescherming van de consument werd aangescherpt. Op 13 juni 2014 gelden er nieuwe Europese consumentenregels. In 2016 werden deze regels nog eens verder aangescherpt en ook toegepast voor contracten die in winkels worden afgesloten. Lees meer over energiecontracten in winkels.

2015: Definitief energieakkoord

Om een schone toekomst te kunnen realiseren is het Energieakkoord opgezet. Meer dan veertig organisaties hebben afspraken gemaakt voor het verbeteren van natuur & klimaat. Centraal staan schone technologie, klimaatbeleid en energiebesparing. Het doel is om in 2020 14% hernieuwbare energie te realiseren.
Belangrijkste punten in het energieakkoord zijn:

Sluiting van 5 kolencentrales in Nederland
Investering van 400 miljoen voor het isoleren van huurwoningen
1000 nieuwe windmolens
Leningen verstrekken voor energiebesparende maatregelen woning
Consumenten die samen energie opwekken profiteren van een lager belastingtarief
Stimuleren van werkgelegenheid d.m.v. uitvoeren van energieakkoord

2018/2019: zakelijke energie en consumentenbescherming

Er gebeurd veel in 2018 en 2019:

Blunder kabinet energierekening groots in het nieuws
Verbod KVK doorverkopen zakelijek telefoonnummers
Zakelijke energiecontracten in de ban door nieuwe regels ACM
Subsidie voor isolerende maatregelen SEEH terug.

In 2018 spreekt de Vastelastenbond zich al meerdere keren uit over de misleiding in de energiemarkt. Zo communiceert Nuon verkeerde voorschotbedragen en in 2019 maakt het kabinet een grote blunder met betrekking tot de energierekening. En dat is niet het enige: Er zijn veel energieleveranciers en verkopers negatief in het nieuws. Het gaat hierbij voornamelijk om het aanbieden van zakelijke energie aan particulieren die een onderneming thuis hebben. Na veel aandringen en diverse negatieve nieuwsberichten komt de ACM eindelijk met verscherpt toezicht. Ze hebben in 2018 een verbod gelegd aan de KVK op het doorverkopen van telefoonnummers van nieuwe ondernemingen.

Een inschrijving in het register van de Kamer van Koophandel of een hoog verbruiksvolume kan er op wijzen dat een (potentiële) klant een leveringsovereenkomst onder zakelijke voorwaarden mag worden aangeboden, maar is daarvoor niet doorslaggevend. De ACM roept energieleveranciers op om ondernemers die voor hun woonhuis energie afnemen en deze energie overwegend privé gebruiken, de hun toekomende consumentenbescherming te bieden. Je kan meer lezen op de website van de ACM.

Netwerk en transportkosten energie

Binnen de energiemarkt beheren netwerkbeheerders het stroom- en gasnetwerk en de energie meters in Nederland. Je betaalt deze bedrijven voor het gebruik van het netwerk, het energietransport en jouw energiemeters. De netwerkbeheerder is afhankelijk van de regio waar je woont. De netwerkbeheerders worden door de overheid gecontroleerd. De kosten voor netwerk beheerders zijn ongeacht jouw energieleverancier hetzelfde. Op deze kosten kun je dus niet besparen bij een overstap.

Vergelijk verschillende leveranciers

Voordat je eventueel gaat overstappen van energieleverancier is het goed om te bepalen wat de energiemarkt op dit moment biedt. Er zijn wel meer dan 30 energieleveranciers. De bekendste zijn Essent, Nuon en Eneco. Voor een correcte vergelijking is het altijd van belang dat u met het correcte jaarverbruik een berekening maakt. Ook moet u kijken naar de leveringstarieven en het vastrecht en niet naar het maandelijkse voorschotbedrag. Dat geeft namelijk een vertekend beeld.